03/12/2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararı, davacı tarafından, belediye yıkım kararı işleminin uygulanacağının bildirilmesi üzerine açılan iptal davasında uygulanacak olan 775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 18.maddesinin 1.fıkrasının, Anayasa’nın hak arama hürriyeti başlıklı 36.maddesine, temek hak ve hürriyetlerin korunmasının düzenlendiği 40.maddesine ve idarenin eylemlerine karşı yargı yolunun düzenlendiği 125.maddesine aykırı olduğu iddiasına ilişkin görünen iptal davasıdır.
775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 18.maddesi “Yeniden gecekondu yapımını önlenmesi” başlıklı olup itiraza konu “…hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın belediye veya Devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır.” Şeklindeki kuralın yer aldığı fıkra “Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde veya dışında, belediyelere, Hazineye, özel idarelere, katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş bulunmuş, hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın belediye veya Devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır” şeklindedir.
Anayasa Mahkemesi, itiraza konu kuralı Mülkiyet hakkının düzenlendiği, Anayasa’nın 35.maddesi yönünden incelemiştir. AYM, yıkım kararının taşınmazı kullanma imkanını ortadan kaldıracağından, yıkım kararının hukuka uygun olup olmadığının denetimi noktasında idari ve yargısal yollara başvurma imkanının açık olmasının zaruri olduğunu, mevcut düzenlemeye göre yıkım kararı alınmadan yıkım eylemi gerçekleştirileceğinden yıkım eyleminden önce yıkım işleminin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla dava açılması mümkün olmayacağını, bu yıkım kararının iptal davası yoluyla incelenmesine imkân sağlayan başvuru yolunun işlevsiz hale gelmesine yol açacağını değerlendirmiştir.
Bu itibarla kural, Anayasanın 35. Maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkı ile bağlantılı olarak Anayasa’nın 40. Maddesinde düzenlenen etkili başvuru hakkına aykırılık oluşturmakta olduğundan iptal edilmiştir.
Av.Berrak BARAN
